ارزيابي فراصوتي تخمدانهاي گاو
سونوگرافي تخمدان گاو مي تواند هم جذاب و هم چالش برانگيز باشد. همچنانکه که جسم زرد (CL ) و فوليکول هاي تخمدان پيوسته در حال رشد و تحليل هستند ، تفسير تغييرات تخمدان مي تواند مشکل باشد. به ويژه اگر ارزيابي تخمداني در هرمقطعي از چرخه تخمداني انجام شود. هدف اين مقاله مرور کلي بر ساختارها و تغييراتي است که هنگام انجام سونوگرافي تخمدان گاو مشاهده مي شوند. چرخه فحلي گاو تا 24 روز طول مي کشد. در اين دوره ، دو تا سه موج فوليکولي ايجاد مي شود که منجر به ظهور فوليکول غالب مي گردد. در حالي که جسم زرد توليد پروژسترون را حفظ مي کند ، فوليکول هاي غالب موج (هاي اوليه) با آترزي تحليل مي يابند. هنگامي که لوتئوليز رخ مي دهد و پروژسترون کاهش مي يابد ، فوليکول غالب آخرين موج چرخه ممکن است به رشد خود ادامه دهد و تحت تخمک گذاري قرار گيرد (شکل 1). اختارها و تغييراتي است که هنگام انجام سونوگرافي تخمدان گاو مشاهده مي شوند.
شکل 1. چرخه فحلي گاو. اين نمودار امواج فوليکولي و تغييرات جسم زرد را در يک چرخه فحلي نشان مي دهد که در آن سه موج فوليکول وجود دارد.
فوليکول ها
در سونوگرافي فوليکول هاي پر از مايع به صورت نواحي بي رنگ (سياه) درون بافت تخمداني ظاهر مي شوند (شکل 2). با افزايش مداوم امواج فوليکول در طول چرخه تخمدان ، فوليکول هاي بزرگتر از 8 ميلي متر هميشه جدا از چند روز اول چرخه وجود دارند (شکل 3). اين امر تشخيص فوليکول غالب و پيش بيني تخمک گذاري بر اساس اندازه فوليکول را بسيار دشوار مي کند.
شکل 2. تخمدان با فوليکولهاي کوچک. در اين تصوير سونوگرافي ، تخمدان (پيکان طلا) با چندين فوليکول کوچک (پيکان قرمز) در داخل استروماي تخمدان ديده مي شود.
شکل 3. تخمدان با فوليکول بزرگ. در اين تصوير سونوگرافي ، تخمدان (فلش طلا) حاوي يک فوليکول بزرگ ( ميلي متر) (پيکان قرمز) است.
جسم زرد
در سونوگرافي ، جسم زرد به عنوان يک منطقه مشخص از بافت هيپواکوئيک درون بافت تخمداني ظاهر مي شود (شکل 4). يک لا مرکزي (حفره پر از مايع) ممکن است در يک جسم زرد طبيعي ديده شود و نبايد با کيست لوتئال اشتباه گرفته شود (شکل 5). وجود جسم زرد نشان مي دهد که فعاليت فحلي رخ داده و نشانگر بلوغ جنسي در تليسه ها است. معمولاً جسم زرد ممکن است 4 روز پس از وقوع تخمک گذاري در سونوگرافي مشخص شود. اگر لقاح تخمک اتفاق نيفتد و حاملگي ايجاد نشود ، جسم زرد 16 روز پس از تخمک گذاري به حداکثر اندازه خود مي رسد و سپس شروع به انجام لوتئوليز مي کند. همچنان که جسم زرد در دوران بارداري باقي مي ماند، جايگيري جسم زرد در تخمدان چپ يا راست مي تواند نشان دهنده اين باشد که جنين در تشخيص بارداري کدام شاخ رحمي را اشغال مي کند. به طور مشابه ، وجود جسم زرد هاي متعدد (شکل 6) مي تواند به شک به بارداري دوقلو کمک کند.
شکل 4. جسم زرد. در اين تصوير از تخمدان ، يک جسم زرد واحد (فلش طلا) ديده مي شود.
شکل 5. جسم زرد با لا مرکزي. اين تصوير يک جسم زرد (پيکان طلا) را نشان مي دهد. يک لااي مرکزي پر از مايع (فلش قرمز) وجود دارد که تا حدي از بافت هايپراکوئيک (فلش آبي) پر شده است .
شکل 6. جسم زرد دوتايي. در اين تصوير دو جسم زرد در يک تخمدان (فلش طلا) وجود دارد که نشان مي دهد تخمک گذاري مضاعف رخ داده است. جسم زرد راست داراي لکه مرکزي است که با بافت اکوژنيک (پيکان قرمز) پر شده است.
کيست تخمداني
بيماري تخمدان کيستيک يک وضعيت قابل تامل بوده که بويژه بايستي در مديريت گله گاوهاي شيري مورد توجه باشد ، زيرا منجر به فعاليت غير طبيعي چرخه اي و در نتيجه کاهش باروري ميگردد. اين حالت به طور سنتي به عنوان وجود ساختارهاي پر از مايع با قطر بيش از 25 ميلي متر بر روي تخمدان به مدت بيش از 10 روز در غياب جسم زرد فعال تعريف مي شود. دو نوع کيست تخمدان که منجر به اختلال توليد مثل/ چرخه مي شود ، کيست فوليکولار و کيست لوتئال هستند. معيارهايي که به طور کلي براي تعيين نوع کيست استفاده مي شود عبارتند از:
کيست فوليکولار - ديواره صاف و نازک (کمتر از 3 ميلي متر) (شکل 7.)
کيست هاي لوتئال - ديواره ضخيم تر (بيشتر از 3 ميلي متر) به دليل پوشش بافت لوتئال (شکل 8.)
با اين حال ، همه ساختارهاي کيستيک به شدت به اين معيارها پايبند نيستند و تمايز بين کيست لوتئال و جسم زرد با حفره بزرگ مايع پر شده مي تواند چالش برانگيز باشد.
شکل 7. کيست فوليکولار. اين تصوير به صورت کيست فوليکولي بزرگ (فلش طلا) با قطر داخلي 37 ميلي متر نشان داده شده است. به ديواره نازک کيست توجه کنيد.
شکل 8. کيست لوتئال. اين تصوير يک کيست لوتئال (فلش طلا) با مساحت مرکزي پر شده از مايع 25 ميلي متر را نشان مي دهد. به ديواره ضخيم کيست حاوي بافت لوتئال توجه کنيد. در برخي موارد ، حفره پر از مايع مرکزي کيست هاي لوتئال نيز ممکن است حاوي ترابکول هاي اکوژنيک باشد.
درمان
سونوگرافي علاوه بر تشخيص زودهنگام بارداري و شناسايي گاوهاي باردار نشده ، مي تواند استفاده از برنامه هاي درماني هورموني و همگام سازي را هدايت کند.
در دوره پس از زايمان ، گاوهايي که رفتار فحلي خود را نشان نمي دهند مي توانند از نظر وجود جسم زرد يا فوليکول هاي بزرگتر ارزيابي شوند. عدم وجود هر دو اين ساختارها نشان مي دهد که آنوئستروس تخمک گذاري در حال رخ دادن است و اين اجازه مي دهد تا درمان هورموني مناسب انتخاب شود. به طور مشابه ، وجود جسم زرد يا فوليکول غالب بزرگتر مي تواند به دامپزشک کمک کند که تعين نمايد گاو به ترتيب در فاز لوتئال يا فوليکولار چرخه تخمداني است. اين تشخيص مي تواند مناسب ترين پروتکل همگام سازي را براي شروع انتخاب کند.
کيست هاي فوليکولي را مي توان با هورمون آزاد کننده گنادوتروپين (GnRH ) و/يا دستگاه آزاد کننده پروژسترون 3 درمان کرد ، کيست هاي لوتئال به پروستاگلاندين F2α (PGF2α ) پاسخ مي دهند. برنامه هاي همگام سازي مدرن اغلب از PGF2α و GnRH به همراه دستگاه هاي آزاد کننده پروژسترون استفاده مي کنند و مي توانند مورد استفاده قرار گيرند ، چه کيست لوتئال وجود داشته باشد يا جسم زرد حفره اي بزرگتر بطور باليني باعث تمايز بين دو ساختار مي شود.
نتيجه
سونوگرافي نه تنها در ارزيابي ساختار تخمدان ، بلکه در بررسي رحم گاو و در دوران بارداري نيز بسيار مفيد است.
با استفاده از سونوگرافي ، پزشک مي تواند اطلاعاتي در مورد ساختار تخمدان و تغييراتي که تنها با لمس دستي غيرممکن است به دست آورد. اين امر مي تواند بسيار ارزشمند باشد زيرا به تصميم گيري و هدف قرار دادن هرگونه درمان لازم کمک مي کند. ست و اين اجازه مي دهد تا درمان هورموني مناسب انتخاب شود.
يافته هاي نگاره غده اي رايانه اي(CT) نگاره فراصوتي(الترا سوند)،
مي ,جسم ,، ,زرد ,کيست ,تخمدان ,جسم زرد ,مي تواند ,مي دهد ,مي شود ,ميلي متر ,هورموني مناسب انتخاب ,آزاد کننده پروژسترون ,درمان هورموني مناسب ,انجام سونوگرافي تخمدان